Opublikowano

Nakasendō 中山道 | Królestwo japońskiej architektury

Poszukując inspiracji dla moich prac wykonywanych metodą yakisugi 焼 o czym czytaliście w poprzednim artykule, natknąłem się na bardzo ciekawy artykuł o tzw. miastach pocztowych w dawnej Japonii. Oczywiście moją uwagę przyciągnęły przepiękne, kilkusetletnie elewacje domów jakie widniały na zdjęciach. Perełki architektoniczne, wykonane rękami japońskich mistrzów drewna, zachowane przez ponad cztery stulecia!

Miasta pocztowe powstawały w okresie Edo 江 戸 (1603-1868). Budowano je w całym kraju kwitnącej wiśni, jako miejsca odpoczynku dla wszystkich poruszających się głównymi drogami łączącymi dzisiejsze Tokio 東 京 都, z pozostałymi ważnymi miastami. Przy jednej z takich dróg po dzień dzisiejszy zachowała się architektura tamtej epoki w niemalże niezmiennym stanie. Mowa tu o drodze Nakasendō 中 山 道, która łączyła Edo 江 戸 z Kyōto 京 都 市 w centralnej części wyspy Honsiu. Należała ona do sieć dróg łączących stolicę z całym krajem.

Mapa dróg EDO.

Na mapie, w kolorze zielony, zaznaczono pięć najważniejszych dróg zwanych Gokaidō 五 街 道 przy których powstawały miasta pocztowe oraz w kolorze pomarańczowym drogi o mniejszym znaczeniu dla całego kraju. Pięć najważniejszych dróg to:

  • Nikkō Kaidō 日 光 街 道 z Edo 江 戸 do świątyni Nikkō Tōshō-gū 日 光 東 照 宮
  • Ōshū Kaidō 奥 州 街 道 z Edo 江 戸 do prowincji Mutsu 陸 奥 国
  • Koshu Kaido z Edo 江 戸 do prowincji Kai 甲 斐 国
  • Nakasendo z Edo 江 戸 do Kyōto-shi  京 都 市 (przez góry)
  • Tokaido z Edo 江 戸 do do Kyōto-shi  京 都 市 (wzdłuż wybrzeża)

Drogi oraz miasta pocztowe spełniały bardzo istotną rolę w polityce szogunatu Tokugawa 徳 川 幕 府 przez większość okresu Edo. Celem budowy całej tej infrastruktury było wzmocnienie centralnej kontroli nad  Daimyō 大名 tj. panami feudalnym . Wymagało to od Daimyō 大 名, życia na przemian we własnym zamku oraz w Edo 江 戸, poza tym pomogło to po prostu otrzymać lepszą komunikację w bardzo trudnym terenie. Aby jeszcze usprawnić poruszanie się po Japonii, rozpoczęto budowę tytułowych miast pocztowych tj. Shukuba 宿 場. Nazwa ta odnosi się w głównej mierze do miast na pięciu głównych drogach zwanych Gokaidō 五 街 道. Miejscowości, w których znajdowały się te miejsca odpoczynku, posiadały miejsca noclegowe, sklepy oraz inne usługi ukierunkowane na zapewnienie odpoczynku. Tylko na pięciu głównych drogach, pocztowych miasteczek było ponad dwieście.

Obraz autorstwa Hiroshige / The Fifty-three Stations of the Tōkaidō (1831-1834) / źródło en.wikipedia.org

Shukuba 宿 場 pełniły również funkcję obronną dla osób znajdujących się wewnątrz. Miast strzegły konstrukcje obronne zwana Masugata 桝 形, z architektonicznego punktu widzenia jedna z najbardziej złożonych sztuczek obronnych stosowanych przez japońskich budowniczych. Podejście do granic miasta wykonywane było pod kątem prostym, opóźniając w ten sposób atakujących i dając obrońcom czas na reakcję.

Masugata Magome juku

Droga zwana Nakasendō 中 山 道 droga wśród gór, nazywana czasem Kisokaidō 木 曾 街 道 o długości 540 kilometrów, przecina Honsiu i dociera do Kioto. Prowadzi przez dzisiejsze prefektury Saitama, Gunma, Nagano, Gifu, Shiga i Nagano. Na jej przebiegu zbudowano sześćdziesiąt dziewięć miast pocztowych, najwięcej spośród pięciu dróg Edo. Niektóre z tych miast wyglądają do dziś jakby architektoniczny krajobraz miejski zatrzymał się w siedemnastowiecznej Japonii. Oto kilka z nich, te najbardziej przepełnione przepiękną japońską architekturą.

Narai-juku 奈良井宿 (Nagano)

Narai-juku 奈 良 井 宿 znajduje się w dzisiejszym mieście Shiojiri 塩 尻 市 w prefekturze Nagano i uznana została dziedzictwem narodowym Japonii. Jest trzydziestym czwartym z sześćdziesięciu dziewięciu stacji Nakasendō 中 山 道, a także drugą z jedenastu stacji wzdłuż doliny Kisoji木 曽 路.

Narai-juku.
Muzeum Kamitoiya.

W Narai-juku 奈 良 井 宿 znajduje się Muzeum Kamitoiya gdzie podziwiać można ponad  400 różnych przedmiotów używanych w życiu codziennym okresu Edo. Dorocznie 3 dnia lutego odbywa się w tym mieście Festiwal Świeczek Lodowych. Tradycyjnie wykonane z lodu świece są rozstawiane na ulicach, tworząc niesamowitą zimową atmosferę.

Festiwal Świeczek Lodowych.

Tsumago-juku 妻籠宿 (Nagano)

Tsumago-juku 妻 籠 宿 było jednym z kilku miast pocztowych w rejonie Kiso. Stało się jednak pierwszym miastem pocztowym w Japonii, w którym od 1976 roku podjęło działania na rzecz ochrony architektury i krajobrazu okresu Edo, jaki znajduje się na jego terenie.

Tsumago-juku.

Muzeum Nagisomachi.

Na ternie miasta znajduje się między innymi taka perełka historyczna jak Muzeum Nagisomachi 南 木 曽 町 博 物 館. Obiekt składa się z trzech części:

  • Wakihonjin-okuya 南 木 曽 町 博 物 館
  • Tsumago-juku Honjin 妻 籠 宿 本 陣
  • Archiwum Historycznego

Wakihonjin-okuya 南 木 曽 町 博 物 館 to budynek z 1877 roku stanowiący dziedzictwo narodowe. Tsumago-juku Honjin 妻 籠 宿 本 陣 to naturalnej wielkości replika Honjin 本 陣, czyli obiektu noclegowego specjalnie wyznaczonego dla Daimyō 大 名 będącego w podróży, natomiast w Archiwum Historycznym można znaleźć dokumenty i artefakty dotyczące samego miasta.

Wakihonjin-Okuya

Wakihonjin-okuya 南 木 曽 町 博 物 館 posiada przepięknie i pieczołowicie wykończone wnętrze a widok światła słonecznego wpadającego przez drewniane okna jest podobno niesamowicie hipnotyzujący. Efekt ten można podziwiać w okresie od września do marca.

Magome-juku 馬籠宿 (Gifu)

Magome-juku.

Magome-juku 馬 籠 宿 to jedno z najbardziej zaludnionych miast pocztowych i czterdzieste trzecie na całym szlaku. W swojej całej historii miasto dwukrotnie spłonęło w 1895 i 1915 roku.  Opanowanie pożarów w takich miejscach było bardzo ciężkie z uwagi na jego położenie na wzgórzu i braku dostatecznych ilości rezerw wody. Obecne miasto oczywiście jest po odbudowie lecz zachowano jego tradycyjny styl architektoniczny.

Muzeum Pamięci Tosona.

W tym mieście urodził się także japoński słynny pisarz Shimazaki Tōson 島 崎 藤 村. Na jego cześć  zbudowano tam muzeum, w którym można znaleźć ponad 6000 dokumentów i materiałów z nim związanych.

Młyn wodny.

W mieście znajduje się również tradycyjny młyn wodny, który wraz z brukowanymi ulicami stał się jego symbolem. Co ciekawe młyn wodny nadal wytwarza energię elektryczną zapewniając jej stały dopływ do budynku, w którym się znajduje.

Samegai-juku  醒井宿 (Shiga)

Samegai-juku.

Samegai-juku  醒 井 宿 jest sześćdziesiątym pierwszym miastem pocztowym na Nakasendō obecnie w obrębie miasta Maibara . Miasto słynie z czystych wód płynącej przez nie rzeki.


Kwitnące baikamo.

Baikamo, są popularnym widokiem w Samegai-juku. Te małe kwiaty rosną tylko na obszarach z czystą wodą. Kwitną od połowy lipca do końca sierpnia i wyglądają jak kwiaty śliwki. Ze źródłem rzeki przepływającej przez miasto, związana jest legenda o legendarnym japońskim księciu, który uleczył swoją ranę wodami ze źródła tej rzeki.

Kusatsu-juku 草津宿 (Shiga)

To tutaj łączą się trasy Nakasendō 中 山 道 i Tōkaidō 東 海 道 nazywana „Drogą wschodniego morza” lub „Szlakiem na wschód wzdłuż morza”, czyniąc z niego ważne miasto dla podróżników.

Kusatsu-juku-Honjin.

Jedną z największych atrakcji jest tutaj Kusatsu-juku Honjin 草 津 宿 本 陣. Wiadomo, że ten Honjin 本 陣 gościł takie osobistości historyczne jak dowódca wojskowy Hijikata Toshizo 土 方 歳 三 i członek czterdziestu siedmiu roninów, Kira Kozuke-no-suke 上 野 介. Obiekt został otwarty dla zwiedzających po przebudowie w 1996 roku. Duża część wnętrza została odrestaurowana, w stylu okresu Edo.

Kusatsu Kaido Koryukan jest również popularnym punktem historycznym, w którym można poznać historię tego miasta. Znajdują się tam eksponaty z epoki oraz  miniaturowy model miasta Kusatsu-juku.

Tak zakończymy naszą wycieczkę przez Nakasendō 中 山 道. Resztę trzeba zobaczyć na żywo.

Bardzo dziękuję THE GATE za możliwość wykorzystania artykułu, który możecie zobaczyć tutaj.

Opublikowano

YAKISUGI 焼杉 | Zabezpieczenie drewna ogniem

Dla Japończyka wszystko w życiu jest drogą ku osiągnięciu doskonałości. Najdrobniejsze czynności stają się dążeniem do osiągnięcia perfekcji. Tworzenie bonsai, formowanie drzew, wykuwanie mieczy, origami, parzenie herbaty! Wszystko podporządkowane jest dążeniem do ideału. Bushidō oraz buddyzm stanowią podwaliny mentalności Japończyków i sposobu postrzegania przez nich świata.

To podejście skierowało ich na drogę do osiągnięcia perfekcyjnie zabezpieczonego drewna. Początkowo drewno konserwowano poprzez wykorzystanie wody morskiej lecz to nie wystarczyło gdyż drewno stawało się szare i szorstkie. Nie było po prostu perfekcyjne. Wiek osiemnasty to początki techniki konserwacji drewna poprzez wykorzystanie ognia. Początkowo technika Yakisugi / Shou Sugi Ban była stosowana jedynie przy użyciu drewna cedrowego czyli podstawowego budulca japoński domów. Pierwsi japońscy rzemieślnicy traktowali ogniem drewno przeznaczone do budowy domów, aż do uzyskania powierzchni zwęglonej. Proces trwał dość długo ale efekt oraz trwałości mocno ich zaskoczył. Warstwa zwęglonego drzewa, pozbawiona wartości odżywczych, stała się ognioodporna oraz dawał ochronę przed pasożytami i grzybami dla niżej położonych warstw. Automatycznie dała też ochronę przed butwieniem i gniciem, a efekty utrzymywały się kilkadziesiąt lat.

Drewno poddane tej technice wybarwiało się od czarnego do jasnego brązu w zależności od stopnia zwęglenia. Lekko opalane drewno pokazywało piękny rysunek słoi ukazując niesamowite walory wizualne. Dzisiejsi rzemieślnicy nie wypalają drewna nad ogniskiem. Wykorzystywane są do tego palniki gazowe oraz profesjonalne piece. Rodzaj drewna też jest szeroki i nie jest to wyłącznie cedr. Stosowanie różnych gatunków drewna daje przeróżne faktury.

Proces obróbki drewna metodą YAKISUGI można podzielić na trzy etapy:

  • opalanie drewna,
  • hartowanie drewna w zimnej wodzie,
  • szczotkowanie i zabezpieczanie olejem.

Poprawne wykonanie techniki konserwuje drewno na kilkadziesiąt lat. Uwydatnia też unikalną fakturę, jakże inną dla każdego z gatunków. Obecnie używa się takich gatunków drewna jak sosna, klon, dęb, modrzew czy żywotnik olbrzymi. Początkowo drewno zabezpieczane metodą YAKISUGI służył do budowy domów. Pojawienie się w XX materiałów elewacyjnych betonowych oraz z tworzyw sztucznych, technika japońska odeszła w zapomnienie na długie lata. Od początku XXI wieku YAKISUGI przeżywa druga młodość najpierw w USA, a potem w Europie powstaje setki realizacji z wykorzystaniem opalanego drewna. Buduje się z niego domy, ogrodzenia, tworzy meble i dekoracje, wykańcza się nimi ściany i podłogi. My też włączamy się do tego trendu.

MEIBOKU
Michał Malawski